توضیحات نوروفیدبک کلاسیک
نوروفیدبک چیست؟
مغز از میلیاردها میلیارد سلول تشکیل شده است که به آنها نورون می گویند. این نورنها کل سیستم بدن ما را کنترل کرده و مغز را تبدیل به مرکز فرماندهی می کنند. نورونها برای انجام امور مختلف مثل توجه، یادگیری، انجام کار، مدیریت هیجان، شنیدن، صحبت کردن… باید با هم ارتباط برقرار کنند. این پیام ها به شکل الکتریکی و شیمیایی رد و بدل می شوند.”اگر رد و بدل شدن این ارتباطات دچار مشکل شود آنوقت ما مشکلات مختلفی پیدا می کنیم. دچار مشکل توجه می شویم، فراموشکار می شویم، پرخاشگر یا افسرده می شویم و آن بازدهی لازم را نداریم. پس بی نظمی در مغز مشکلات ما را به وجود می آرود.
توضیحات نوروفیدبک لورتا
همان طور که گفته شد مشکلات مختلف فرد را می توان کارکرد نا مناسب سلولهای مغزی یا همان نورونها در نظر گرفت. این کارکرد نامناسب را می توان به شکل فعالیت افزایش یافته و یا کاهش یافته امواج مغزی مختلف دید. بنابراین تنظیم امواج مغزی می تواند بهبود فرد را به دنبال داشته باشد. یکی از روشهای بسیار موثر بهبود عملکرد مغز از طریق تنظیم امواج مغزی، نورفیدبک است.
در روش نوروفیدبک بسته به هدف و مشاهدات نقشه مغزی، الکترودهایی به سرو گوش فرد وصل می شود. سپس این الکترودها به دستگاه متصل می گردد. درمانگر و مراجع هر دو می توانند بر روی صفحه نرم افزار بیوسیس فعالیت مغز را به شکل امواج مغزی، نمودار وگراف مشاهده کنند. درمانگر تنظیمات خاصی را بر روی صفحه انجام می دهد. الکترودها فعالیت الکتریکی مغز فرد را ثبت و در قالب امواج مغزی (دراغلب موارد به شکل شبیهسازی شده در قالب یک بازی کامپیوتری یا فیلم ویدئویی) به او نشان میدهند. در این حالت پخش فیلم یا هدایت بازی کامپیوتری بدون استفاده از دست و تنها با امواج مغزیِ شخص انجام میشود.
به این شکل فرد با دیدن پیشرفت یا توقف بازی و گرفتن پاداش یا از دست دادن امتیاز یا تغییراتی که در صدا یا پخش فیلم به وجود میآید، پی به شرایط مطلوب یا نامطلوب امواج مغزی خود برده و سعی میکند تا با هدایت بازی یا فیلم، وضعیت تولید امواج مغزی خود را اصلاح کند.
مطالعات درباره نوروفیدبک تقریباً از دهه ششم قرن بیستم میلادی آغاز شدهاست و هنوز هم یکی از حیطههای فعال پژوهشی در علوم مغز است.
در نمودار زیر می توانید مطالعات انجام شده در این زمینه را در 20 سال گذشته مشاهده کنید.
نوروفیدبک دارای انواع مختلف نوروفیدبک کلاسیک، نوروفیدبک SC و لورتا نوروفیدبک است. در مرکز پارند بسته به نیاز فرد از یکی یا ترکیبی از آنها استفاده می شود.
مرکز توانمندسازی پارند، ارائه کننده خدمات نوروفیدبک
اثربخشی نوروفیدبک
در سال ۲016، انجمن سایکوفیزیولوژی و بیوفیدبک کاربردی و جامعه تنظیم عصبی، گایدلاینهایی را برای ارزیابی میزان اثربخشی بالینی مداخلات نوروفیدبک و بیوفیدبک تهیه کردند. براساس این گایدلاین، اثربخشی نوروفیدبک و بیوفیدبک در موارد مختلف در 5 سطح ارایه می شود. این سطوح در ادامه آمده است.
- سطح ۱: بهصورت تجربی و آزمایشی مورد تأیید قرار نگرفته است
تنها بهصورت گزارشهای غیر رسمی و/یا مطالعات موردی در مجامع غیر علمی بیان شده است. بصورت تجربی و آزمایشی مورد تأیید نیست.
- سطح۲: با احتمال کم مؤثر است
دارای حداقل یک مطالعه با توان آماری مناسب و اندازهگیریهای معتبر و صحیح، اما فاقد گروه کنترل بهصورت تصادفی است.
- سطح ۳: با احتمال زیاد مؤثر است
دارای چندین مطالعه مشاهدهای، مطالعه بالینی، مطالعه با لیست انتظار، مطالعه درون آزمودنی و بین آزمودنی است که اثربخشی را تأیید میکنند.
- سطح ۴: مؤثر است
شامل همه موارد زیر:
در مقایسه با یک گروه کنترل بدون درمان، درمان تأیید شده دیگر، یا گروه پلاسیبو (با بهکارگیری حالت تصادفی)، نشان داده شد که درمان تحت بررسی از وضعیت کنترل، بصورت آماری و مشخص برتر است یا با درمان مؤثری که با توان آماری مناسب قادر به تشخیص تمایزها است برابر میباشد.
مطالعات روی افراد با مشکل خاص که شرایط آن، به شیوه عملیاتی و پایا تعریف شده باشد صورت گرفته است.
مطالعه از روشهای روشن و مشخص برای اندازهگیری نتایج استفاده کردهاست.
از روش تحلیلی مناسب استفاده شده است.
روشها و متغیرهای تشخیصی و درمانی به نحوی روشن و واضح بیان شده است که به پژوهشگران مستقل امکان تکرار مطالعه را میدهد.
برتر بودن یا برابری درمان تحت بررسی در حداقل دو پژوهش مستقل نشان داده شده است.
- سطح ۵: مؤثر و اختصاصی است
شواهد در سطح ۵، همه موارد سطح ۴ را داراست و علاوه بر آن، نشان داده شده که درمان تحت بررسی به صورت آماری از درمان پلاسیبو، درمان دارویی یا هر دو
در جدول زیر میزان اثربخشی نوروفیدبک و بیوفیدبک برای اختلالات مختلف آمده است. بر این اساس برای سطوح 3 و 4 و 5 می توان از نوروفیدبک و بیوفیدبک استفاده کرد